Rouwen met familie en vrienden
Het verlies van een dierbare kan mensen dichter bij elkaar brengen. Familieleden en vrienden vinden steun bij elkaar. Tegelijk komt het ook voor dat verlies de verhoudingen op scherp zet. Dat komt vaak doordat iedereen op een andere manier met verlies omgaat. Het herkennen en erkennen van elkaars verdriet en situatie kan helpen om elkaar beter te begrijpen en te steunen.
Samen beslissingen nemen
Je moet samen allerlei beslissingen nemen. Bijvoorbeeld over materiële zaken, de vorm van afscheid nemen en herdenken, zorg voor elkaar, of verhuizen. Stuk voor stuk beslissingen die moeilijk zijn voor iedereen. Onder druk en in crisistijd is de emotie soms sterker dan het verstand en lijken beslissingen soms impulsiever. Het gevoel nergens meer controle over te hebben maakt de 1 terughoudend en de ander juist heel ijverig in een poging om toch weer wat grip op het leven te ervaren.
Deze situatie kan zorgen voor botsingen met elkaar. Ook omdat het wegvallen van je dierbare zorgt dat iedereen opnieuw zijn rol en plek moet vinden. Je moet met elkaar bepalen wie nu de taken oppakt die altijd door de overledene werden gedaan. Dat heeft tijd nodig en kan ondertussen voor onbegrip en ruzie zorgen. Ook kan het zijn dat al bestaande ruzies sterk doorwerken in dit proces van ‘hergroeperen’ en in de gesprekken over de praktische zaken na het overlijden.
Verschillende emoties en beleving
Wrijving ontstaat ook vaak doordat iedereen heel verschillend omgaat met het verlies. Terwijl de één zich concentreert op informatie en niet rust voordat alles duidelijk is, ervaart de ander vooral allerlei emoties. De 1 wil er veel over praten, de ander sluit zich juist af. Bij sommigen uit rouw zich vooral in boosheid.
Verschillen in beleving kunnen zorgen voor onbegrip over het gedrag of de behoeften van een ander. Dat kan leiden tot ruzie of tot het gevoel over het hoofd gezien of buitengesloten te worden. Ruzie kan ook ontstaan door misverstanden in de onderlinge communicatie. Bijvoorbeeld als informatie niet of niet tijdig met iedereen wordt gedeeld.
Neem de tijd met elkaar
Neem de tijd om ook als familie te ‘hergroeperen’, herinneringen te delen en samen weer tot een gedeeld verhaal te komen, waarin het overlijden een plek heeft. Eventueel kun je hierbij ook begeleiding zoeken.
Bezig zijn met verlies en werken aan herstel zijn wel eens vergeleken met twee roeispanen, die beide nodig zijn om vooruit te komen. Samen een verlies verwerken is als het ware samen roeien. Wanneer de één alleen maar met verlies bezig is en de ander alleen maar met herstel, komt je samen misschien wel even vooruit, maar uiteindelijk is het niet vol te houden. Iedereen heeft het nodig om nu eens op het verlies te focussen en dan weer juist vooruit te kijken.
Hoe verder?
Misschien herken je iets of veel van wat hierboven staat in je eigen situatie. Misschien zijn er af en toe botsingen, of is er sprake van ingewikkelde conflicten. Er is geen manier om direct alles op te lossen, maar onderstaande tips kunnen een begin zijn.
- Ieder rouwt op zijn of haar eigen manier
Het is belangrijk dat je inziet dat de ander een heel andere manier van rouwen heeft en dat accepteert. De ene manier is niet beter dan de ander. Toch zijn we vaak geneigd om het gedrag of opmerkingen van anderen uit te leggen en te beoordelen vanuit onze eigen beleving. Zo heb je misschien van alles ingevuld voor die andere persoon. En andersom. Probeer naar de ander te luisteren zonder te vergelijken of te willen begrijpen, maar om de ander het gevoel te geven dat er ruimte is voor zijn of haar beleving. - Aandacht voor de kinderen
Als kinderen en jongeren steeds de confrontatie lijken te zoeken, kan dit ook een manier zijn om aandacht te vragen. Je bent misschien veel bezig met het verlies of je moet allerlei zaken regelen. Kinderen zoeken ook weer hun plek en willen laten weten: 'ik ben er ook nog'. Probeer je kind positieve aandacht te geven en laat zien dat je oog hebt voor je kind. Ook wanneer je kind op een negatieve manier aandacht vraagt. - Ruimte voor boosheid
Sommige mensen reageren vooral met boosheid. Wanneer anderen daardoor ook boos worden, in de verdediging schieten of zich van diegene afkeren, kunnen breuken ontstaan die later moeilijk te herstellen zijn. Als je dit herkent, realiseer je dan dat de boosheid waarschijnlijk niet persoonlijk tegen jou gericht is maar een reactie is op de situatie. Het kan de enige manier zijn die de persoon kent om uitdrukking te geven aan rouw. Zoek dan niet steeds de confrontatie of de verdediging, maar geef het ruimte. - Kom erop terug
Ook vermoeidheid zorgt ervoor dat iemand sneller boos wordt. De afgelopen tijd heeft alles veel energie gekost en het is dan ook niet verwonderlijk als er veel vermoeidheid loskomt. Boosheid en ruzie kunnen dan soms hoog oplopen. Het hoort er bij. Altijd conflicten vermijden is op den duur ook voor niemand goed. Wel is het van belang om erop terug te komen op een rustiger moment en niet de hele relatie te laten verstoren door dit soort ruzies. Wanneer een conflict dreigt, kun je afspreken om het even te laten rusten tot een moment waarop je beiden bijvoorbeeld minder moe of emotioneel bent. Goede afspraken houden de deur open. - Benoem wat het met je doet
Wanneer iemand regelzaken zoals de uitvaart of het uitzoeken van spullen sterk naar zich toetrekt, is dit vaak een poging om weer controle te ervaren. Het kan echter overkomen alsof diegene anderen wil uitsluiten. Als je dat ervaart, veroordeel dan niet direct het gedrag van de ander, maar vertel hoe het op je overkomt. Dit kan het begin zijn van het zoeken naar een manier om die energie opbouwend en gezamenlijk in te zetten. - Begrip voor elkaar
Of er ruimte is voor huilen, troosten, zwijgen, praten, protest of acceptatie hangt veelal samen met (ongeschreven) normen in je familie of omgeving. Er kan irritatie ontstaan wanneer je eigen verwerking sneller of langzamer verloopt dan van je naasten. Het is belangrijk om met elkaar te praten over elkaars behoeften op verschillende momenten. - Maak afspraken
Maak met elkaar afspraken over hoe en wanneer je als familie of vrienden elkaar op de hoogte houdt van de situatie. Neem genoeg tijd om met elkaar door te praten wat ontwikkelingen inhouden voor jullie, wat er misschien gedaan moet worden en hoe jullie dat kunnen oppakken.
Heb je door een ingrijpende gebeurtenis behoefte aan hulp uit je omgeving? Om hulp vragen is niet altijd eenvoudig. Lees onze tips.
Voor veel mensen is het fijn om te lezen hoe anderen zijn omgegaan met een ingrijpende gebeurtenis. Hieronder vind je de verhalen van een aantal slachtoffers.