Wat moet ik weten over het strafproces?
Als je aangifte doet van een strafbaar feit, start het strafproces. Hoe ziet een strafproces eruit en wat kun je verwachten? We leggen het stap voor stap uit.
Het strafproces in stappen
De 9 stappen in een strafproces
Ben je slachtoffer van een strafbaar feit? Dan kun je bij de politie aangifte doen. Als je aangifte doet vraag je de politie om een onderzoek te starten naar wat jou is overkomen. Ook iedereen die 'kennis heeft' van een strafbaar feit, kan aangifte doen. Dat betekent dat je ouders of andere mensen die jij in vertrouwen hebt genomen, ook aangifte kunnen doen voor jou.
Tijdens het onderzoek gaat de politie op zoek naar de verdachte en verzamelt bewijs. De politie doet bijvoorbeeld sporenonderzoek en verhoort getuigen en verdachte(n).
- Wordt er een verdachte gevonden en ziet de politie genoeg reden om te vervolgen? Dan gaat de zaak door naar de officier van justitie.
- Zijn er te weinig aanwijzingen of is de verdachte moeilijk te vinden? Dan kan de politie het onderzoek stoppen.
Je krijgt hier bericht over van de politie en je kunt bezwaar indienen als je het hier niet mee eens bent.
Is het politieonderzoek afgerond en is er een verdachte aangehouden? Dan gaat de zaak door naar de officier van justitie. Soms is direct duidelijk wat de volgende stap is, soms is aanvullend onderzoek nodig.
De officier van justitie laat je per brief weten wat er met de zaak gebeurt.
De officier van justitie kan drie dingen besluiten:
- De verdachte wordt niet vervolgd. Dit noemen we een sepot.
- De officier van justitie kan de rechter vragen om een besluit te nemen in je strafzaak.
- De officier van justitie legt zelf een straf op.
Ben je het niet met de beslissing eens? Dan kun je een klacht indienen bij het gerechtshof. Dit noemen we een artikel 12Sv-procedure.
In sommige gevallen wordt er door het Openbaar Ministerie een hoorzitting gepland met de verdachte, hier mag je als slachtoffer niet bij aanwezig zijn.
Vindt officier van justitie dat de rechter moet beslissen? Dan ontvang je een uitnodiging van het Openbaar Ministerie om aanwezig te zijn bij de behandeling in de rechtbank. Het kan even duren voordat je de brief ontvangt, zeker bij ingewikkelde strafzaken. Tijdens de strafzitting bepaalt de rechter of de verdachte schuldig is en welke straf of maatregel volgt.
De strafzitting is meestal openbaar, dat betekent dat er ook pers en publiek aanwezig kan zijn. De zittingen voor verdachten onder de 18 jaar zijn niet openbaar. Je kunt zelf gaan of iemand anders voor je laten gaan.
Meestal hoor je direct na de strafzitting de uitspraak van de rechter, of je hoort wanneer de uitspraak komt. Dat is meestal binnen 14 dagen na de strafzitting. De beslissing wordt een uitspraak of vonnis genoemd.
De rechter kan de volgende beslissingen nemen:
- De verdachte wordt vrijgesproken of ontslagen van rechtsvervolging.
- De verdachte krijgt een straf opgelegd. Bijvoorbeeld een geldboete, celstraf of taakstraf.
- De rechter beslist ook of je recht hebt op schadevergoeding.
Is de officier van justitie of de verdachte het niet eens met de uitspraak van de rechter? Dan kunnen zij in hoger beroep gaan tegen de uitspraak. Tot die tijd is de uitspraak nog niet definitief.
Zowel de officier van justitie als de verdachte kunnen in hoger beroep gaan tegen de uitspraak van de rechter. De strafzaak wordt dan opnieuw behandeld door nieuwe rechters van het gerechtshof.
Is de verdachte of de officier van justitie het ook niet eens met de uitspraak in hoger beroep? Dan kan die partij in cassatie gaan tegen de uitspraak. Dit betekent dat de verdachte of het OM in beroep gaat bij de Hoge Raad. Bijvoorbeeld als zij denken dat er fouten zijn gemaakt in de rechtszaak.
Veelgestelde vragen
Als je slachtoffer bent geworden van een strafbaar feit, bijvoorbeeld geweld of diefstal, kun je aangifte doen bij de politie. Je kunt er ook voor kiezen om een melding te doen. We leggen uit wat het verschil is en hoe dit allemaal in z'n werk gaat. .
Tijdens een strafzitting wordt je strafzaak door de rechter behandeld. De rechter bepaalt of de verdachte schuldig is en welke straf of maatregel volgt.
- Als je voor het eerst een strafzitting bijwoont, kan het prettig zijn om te weten wat je te wachten staat. Download onze tips en adviezen (pdf)
- Je kunt samen met ons de strafzitting voorbereiden. Neem contact op met 1 van onze collega's via mail, chat of telefoon.
Het is niet verplicht om bij de strafzitting in de rechtbank aanwezig te zijn. Je mag zelf kiezen. Het bijwonen van de zitting heeft voordelen en nadelen. Je hoort dingen die je anders misschien nooit had geweten en je ziet de verdachte. De keuze kan moeilijk zijn. Een van onze medewerkers kan je daarbij helpen.
Je hebt rechten als je slachtoffer bent van een strafbaar feit. Je kunt bijvoorbeeld spreekrecht hebben. Dat betekent dat je in de rechtzaal bijvoorbeeld mag spreken over wat het strafbare feit met jou gedaan heeft.
