Strafrecht niet compleet zonder herstelrecht

• 18 februari 2013

"Herstelbemiddeling heeft, anders dan in het privaatrecht, nog geen voet aan de grond gekregen in het Nederlandse strafrecht. Zolang dat niet het geval is, is het strafrecht niet compleet." Dat zegt Harry Crielaars, algemeen directeur van Slachtofferhulp Nederland. Een eerste aanzet om herstelrecht, een duidelijke plaats in het Nederlandse strafproces te geven is het symposium Herstel – recht van het slachtoffer in Den Haag, dat Slachtofferhulp Nederland organiseert op de Europese dag van het slachtoffer op 22 februari 2013.

Herstelrecht op elk gewenst moment

Slachtoffers hebben behoefte aan genoegdoening voor hetgeen hen is aangedaan. In zijn huidige vorm voorziet het strafrecht daarin: de rechter veroordeelt de verdachte en kan hem opdragen de veroorzaakte schade aan het slachtoffer te vergoeden. Veel slachtoffers zijn daar tevreden mee.

Een deel van de slachtoffers heeft echter behoefte aan herstelrecht en wil rechtstreeks contact met de dader om antwoorden, excuses of schadevergoeding te krijgen. Dit kan als onderdeel van het strafrecht, in plaats van het strafproces en buiten het strafproces. Contact tussen slachtoffer en dader buiten het strafproces bestaat inmiddels een aantal jaren in Nederland in de vorm van slachtoffer-dadergesprekken via Slachtoffer in Beeld. Het wordt tijd dat slachtoffer en dader ook kunnen kiezen voor bemiddeling binnen het strafproces. De nieuwe Europese richtlijn voor slachtoffers van strafbare feiten vraagt daar ook om.

Samenwerking nodig

Zowel Politie, Openbaar Ministerie als rechters verkennen nu de mogelijkheden van bemiddeling in het strafrecht. "De ontwikkeling van bemiddeling in het strafrecht is nu nog te kleinschalig met te weinig gebruik van aanwezige expertise in de strafrechtketen", vindt Crielaars. "Het is belangrijk dat alle organisaties (Slachtoffer in Beeld, Politie, Openbaar Ministerie, Zittende magistratuur, Reclassering, Slachtofferhulp Nederland) gezamenlijk aan de slag gaan om een werkwijze te ontwikkelen die recht doet aan de belangen van het slachtoffer, de dader en de samenleving."

Maatwerk leveren

"Slachtofferhulp Nederland vindt maatwerk in de toepassing van herstelrecht van cruciaal belang voor slachtoffers", aldus Crielaars. "Niet elk misdrijf leent zich voor een herstelrechtelijk traject. Niet ieder slachtoffer kan of wil een herstelrechtelijk traject in. Dat moet van geval tot geval bekeken worden. Slachtoffers moeten een goed geïnformeerde keuze kunnen maken over deelname, en bovendien voor een variant die hen aanspreekt. Vrijwilligheid is een voorwaarde voor deelname. Neutrale bemiddeling en goede begeleiding zijn andere belangrijke voorwaarden.

Slachtofferhulp Nederland wil samen met het Openbaar Ministerie en de Zittende magistratuur de randvoorwaarden voor mediation binnen het strafproces formuleren. Wanneer daarin is voorzien, ziet Slachtofferhulp Nederland het als haar taak om slachtoffers objectief te informeren over alle aspecten van mediation zodat het slachtoffer een goed geïnformeerde keuze kan maken."

Meer informatie

Slachtofferhulp Nederland organiseert elk jaar een Dag van het Slachtoffer om de rol en rechten van het slachtoffer onder de aandacht te brengen. Wij komen voor u op.