Dag van het slachtoffer 2013: geen strafrecht zonder herstelrecht

25 februari 2013
Communicatie

Bij herstelbemiddeling moet het belang van het slachtoffer altijd vooropstaan. Dat zei Fred Teeven, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, vrijdag 22 februari 2013 op het symposium van Slachtofferhulp Nederland op de Europese Dag van het Slachtoffer.

Die stond geheel in het teken van herstelrecht. Hulporganisaties, Politie, Openbaar Ministerie en rechtbanken gaven er gezamenlijk een aanzet om herstelrecht binnen het strafrecht vorm te geven.

'Strafrecht is niet compleet zonder herstelrecht’, sprak Harry Crielaars, algemeen directeur Slachtofferhulp Nederland tijdens zijn openingsbetoog. ‘Alleen het berechten en veroordelen van de dader is niet voldoende. Ook de waardigheid van het slachtoffer verdient herstel. Evenals diens emotionele en materiële schade.’ Daarvoor biedt juridische bemiddeling tussen slachtoffer en dader volgens Crielaars mogelijkheden. Maar alleen als die op maat gebeurt en door een onafhankelijke partij.

Slachtoffer en dader

Fred Teeven noemde in zijn toespraak de vrije keuze voor bemiddeling van zowel slachtoffer als verdachte een keiharde voorwaarde voor het toepassen van herstelrecht. ‘Het belang van het slachtoffer staat daarbij altijd voorop. De verdachte interesseert me niet. Het slachtoffer moet héél goed de afweging kunnen maken of bemiddeling hem voldoende oplevert.’ Teeven verwees daarbij naar het nieuwe beleidskader met de randvoorwaarden voor herstelbemiddeling. ‘Als we daaraan vasthouden kan herstelbemiddeling succesvol worden.’

Straf als fundament voor het herstelrecht. Met die visie prikkelde filosoof Frans Geraedts de toehoorders. ‘Met de opgelegde straf door justitie herstellen we als gemeenschap het geschonden recht van het individuele slachtoffer. Straf is het startpunt: zonder straf geen herstelrecht.’ Maar straf alleen is niet genoeg, vond ook hij. Emotioneel herstel is minstens zo belangrijk. Dat werd onderstreept door het verhaal van Boudewijn Maas, slachtoffer van een ernstig verkeersdelict. Hij vertelde indringend over zijn gesprek met de dader en hoe de ontmoeting hem had geholpen bij de verwerking.

Onderzoek en debat

Docent en senior onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg Antony Pemberton presenteerde de resultaten van zijn onderzoek naar de ervaringen van slachtoffers met verschillende vormen van herstelrecht. Hij vergeleek Nederland daarbij met Finland en Oostenrijk. Nederlandse slachtoffers bleken veruit het meest positief over de bemiddeling. Slechts één procent was er niet tevreden over. Volgens Pemberton is dat te danken aan het goede slachtofferbeleid in Nederland en de bijdrage van onafhankelijke bemiddelaars van Slachtoffer in Beeld. Laat herstelrecht onderdeel zijn van gedegen slachtofferbeleid, luidde zijn advies dan ook.

Na een workshopronde waarin verschillende partijen hun visie op herstelrecht gaven, gingen de deelnemers met elkaar in debat over een aantal stellingen. Na afloop concludeerde dagvoorzitter Victor Jammers van Slachtofferhulp Nederland: ‘Herstelrecht 2.0 bereiken we niet in één dag. Maar we zijn vandaag wel een stukje verder gekomen om het onderwerp inzichtelijk te maken. Er zijn diverse succesvolle projecten en pilots gaande in het hele land. De resultaten daarvan pleiten voor de vorm van herstelrecht die we nu met elkaar aan het bouwen zijn. Er is nog veel werk aan de winkel, maar de eerste stap is gezet.’

Verder lezen

Lees het opniniestuk van dr. Sonja Leferink, onderzoeker en senior beleidsadviseur bij Slachtofferhulp Nederland: Herstelrechtpraktijken winnen terrein in het strafrecht (archief.slachtofferhulp.nl).