Hoe help ik een slachtoffer van online seksueel misbruik?
Is je kind, partner, vriend of vriendin slachtoffer geworden van online seksueel misbruik? Zijn er bijvoorbeeld seksuele beelden van de ander verspreid? We noemen dit ook wel seksuele exposing of shame sexting. Het kan ook zijn dat diegene gechanteerd wordt met deze beelden (sextortion). Met deze checklist voor helpers krijg je snel overzicht wat je kunt doen voor de ander.
Podcast sexting en seksuele exposing
Veel jongeren delen wel eens seksueel getinte foto's of filmpjes (sexting). Dat is normaal en hoeft geen probleem te zijn. Maar als iemand zonder toestemming deze beelden verspreidt (seksuele exposing), is dat niet normaal en strafbaar. In de 3-delige podcastserie ‘Luister zonder Oordeel’ gaat journalist Frank Kromer op onderzoek uit: wat is sexting precies en hoe kun je als ouder reageren als de beelden ongewild worden verspreid?
Praat er samen over
Geef de ander ruimte om te vertellen
Veel slachtoffers vinden het lastig om zelf te beginnen over online seksueel misbruik, terwijl ze er wel vervelende gevoelens over hebben. Vaak schaamt iemand zich of voelt iemand zich ongemakkelijk bij het onderwerp. Je kunt de drempel verlagen door er zelf over te beginnen. Vraag bijvoorbeeld: ik vind het naar wat je is overkomen. Hoe gaat het nu met je? Laat merken dat je de ander serieus neemt: stel open vragen, luister met aandacht en geef het slachtoffer niet de schuld van wat er is gebeurd.
Wil het slachtoffer niet met je praten over wat er is gebeurd?
Het kan ook zijn dat iemand er liever niet met jou over wil praten. Laat die keuze bij de ander. Het kan ook zijn dat iemand er nog niet aan toe is om te praten. Houd de mogelijkheid open om er later op terug te komen.
Bij het Centrum Seksueel Geweld kunnen slachtoffers van online seksueel misbruik anoniem chatten met hulpverleners.
Chat met het Centrum Seksueel Geweld
Contact met onze medewerkers
Slachtoffers kunnen met hun verhaal ook bij onze speciaal getrainde medewerkers terecht. Dat kan anoniem als je dat wilt. Samen kijken wij wat je nodig hebt.
Passend reageren
Vermijd kwetsende opmerkingen
Soms maken mensen beschuldigende opmerkingen zoals ‘Dan had je maar geen naaktfoto’s moeten maken’. Opmerkingen zoals deze zijn kwetsend en kunnen ervoor zorgen dat iemand zich dubbel slachtoffer voelt. Die opmerkingen worden victim blaming genoemd. Lees hoe je kunt voorkomen dat je (onbewust) aan victim blaming doet.
Omgaan met schuld en schaamte
Seksueel misbruik is nooit de schuld van het slachtoffer. Alleen de dader draagt schuld. Toch voelen slachtoffers zich vaak schuldig of schamen ze zich voor wat er is gebeurd. Dit is een normale reactie op wat hen is overkomen. Het is belangrijk dat mensen om hen heen deze gevoelens serieus nemen en er goed op reageren. Laat merken dat de gevoelens er mogen zijn. Kijk hoe je schuld en schaamte kunt herkennen en hoe je iemand daarbij ondersteunt.
Help om bewijs te verzamelen
Online seksueel misbruik is in sommige gevallen strafbaar. In die gevallen kan het slachtoffer aangifte doen bij de politie. Om een verdachte op te kunnen sporen heeft de politie bewijs nodig. Denk aan berichtjes van de verdachte of screenshots van posts op social media. Help het slachtoffer zoveel mogelijk bewijs te verzamelen. Bekijk de tips van Helpwanted.
Help om beeldmateriaal offline te krijgen
Je kunt beeldmateriaal soms laten verwijderen bij socialmediaplatformen, websites en zoekmachines. Ook kun je ongewenste verspreiding van beelden rapporteren. De website Helpwanted geeft advies op maat.
Maak samen een stopbrief
Zijn de beelden nog niet verspreid, maar dreigt dit wel te gebeuren? Soms kan een stopbrief helpen. In een stopbrief zeg je dat je aangifte zult doen als de ander iets met de beelden doet wat strafbaar is, zoals het bewaren en verspreiden van de beelden of het chanteren met de beelden.
Je kunt helpen bij het maken van deze stopbrief. We hebben een voorbeeldbrief gemaakt die je kunt gebruiken.
Contact met de politie
Ondersteun bij het contact met de politie
Sommige vormen van seksueel misbruik zijn strafbaar, bijvoorbeeld als er sprake is van bedreiging of chantage. Het slachtoffer kan dan aangifte doen of melding maken. Dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend. De politie kan uitleg geven over of er aangifte gedaan kan worden en wat aangifte doen betekent. Het slachtoffer hoeft in het gesprek nog niets te beslissen.
Lees meer over contact met de politie
Hoe je kunt helpen
Je naaste kan twijfels en angst ervaren als het over aangifte gaat. Het is belangrijk dat de ander zich serieus genomen voelt. Je kunt helpen om alle mogelijkheden op een rijtje te zetten.
Ondersteunen bij twijfels over aangifte
Ondersteuning van onze medewerkers
Soms is het prettig om de voordelen en nadelen te bespreken met een onbekende die veel weet van aangifte doen. Onze medewerkers helpen hier graag bij. Bespreek dit met elkaar en neem contact met ons op.
Let op stressklachten
Houd in de gaten of stressklachten aanhouden
Online seksueel misbruik is een ingrijpende gebeurtenis. Het kan ervoor zorgen dat iemand stressklachten krijgt, zoals boosheid, machteloosheid, schaamte of concentratieproblemen. In de eerste weken na de gebeurtenis zijn dit normale reacties. Als je merkt dat de stressklachten niet binnen 4 tot 6 weken afnemen, is het verstandig dat het slachtoffer contact opneemt met de huisarts. Uiteraard kan dit ook al eerder. De huisarts kan beoordelen of er meer hulp nodig is en hiervoor een verwijzing geven.
Als het op school is gebeurd
Zit het slachtoffer op school en is een medeleerling verantwoordelijk voor het online seksueel misbruik? Dan is het verstandig dat een professional op school wordt ingelicht, bijvoorbeeld een docent, zorgcoördinator of vertrouwenspersoon. Die kan actie ondernemen om seksueel misbruik te stoppen. Jongeren vinden het vaak lastig om te praten over vervelende seksuele ervaringen. Je kunt helpen door aan te bieden om mee te gaan naar het gesprek op school. Stem dan van tevoren af wat de ander van je verwacht en hoe je diegene kunt steunen.
Contact met lotgenoten
Bekijk wat contact met lotgenoten kan doen
Of een gebeurtenis nu kort of lang geleden is, het kan voor een slachtoffer prettig zijn om te praten met mensen die iets vergelijkbaars hebben meegemaakt. Veel mensen vinden herkenning en erkenning bij lotgenoten. Ook voor een helper kan het prettig zijn om ervaringen van anderen te lezen of zelf een verhaal te delen. In onze online lotgenotencommunity kunnen zowel slachtoffers van seksueel geweld als hun naasten terecht.
Help iemand zich weer veilig te voelen
Een slachtoffer van online seksueel misbruik is soms terughoudend om weer online actief te worden, uit angst dat het nog een keer gebeurt. Dit kan een negatieve invloed hebben op het sociale leven en daardoor voor meer stressklachten zorgen. Meer kennis van veilig online gedrag kan het slachtoffer helpen om weer vertrouwen te krijgen. Je kunt daarbij helpen door je samen te verdiepen in in online veiligheid.
Bekijk tips voor online veiligheid op Helpwanted. Ook heeft Helpwanted tips voor ouders.
Rechten voor slachtoffers
Wijs je naaste op slachtofferrechten
Slachtoffers van een strafbaar feit hebben rechten in Nederland. Bijvoorbeeld het recht op gratis hulp, op bescherming en het recht om (geen) aangifte te doen. De politie kan beoordelen of er bij online seksueel misbruik sprake is van een strafbaar feit. Als dat zo is, kun je je naaste wijzen op deze rechten.
In 8 stappen beter helpen
Doe de gratis online cursus
Hulp aanbieden aan iemand die het moeilijk heeft voelt vaak vanzelfsprekend. Toch kan het zijn dat je steeds vaker situaties tegenkomt waar je niet uitkomt met de ander. Je adviezen worden niet overgenomen, er ontstaan spanningen of het wordt je te veel. Met onze gratis online cursus 'In 8 stappen beter helpen' krijg je houvast om met deze situaties om te gaan.