Eigen schuld, dikke bult?
Slachtoffers krijgen vaak te maken met opmerkingen vanuit hun omgeving die hen het gevoel geven dat de gebeurtenis hun eigen schuld was. Dit wordt victim blaming genoemd. Ook als je het niet zo bedoelt, kan je reactie een slachtoffer kwetsen. Lees wat victim blaming met iemand doet en hoe je dit kunt voorkomen.
Victim blaming betekent letterlijk: het slachtoffer de schuld geven. Vaak zonder dat mensen het doorhebben, zeggen ze dingen met een beschuldigende ondertoon. Dat doen ze meestal niet met kwade bedoelingen, maar omdat ze voor zichzelf proberen te verklaren hoe zoiets vreselijks kan gebeuren.
- Waarom heb je niets gedaan om het te stoppen?
- Ben jij ‘s nachts door dat park gefietst, in je eentje?
- Waarom heb je ook naaktfoto's naar die persoon gestuurd?
- Wie springt er dan ook tussen twee vechtende mensen in?
- Wie trapt er nou in zo’n nepmail?
- Waarom heb je zomaar geld overgemaakt naar die persoon?
- Wees maar blij dat het niet erger is.
- Je bent ook veel te lief, je moet meer van je afbijten.
Wanneer mensen in de omgeving van een slachtoffer kritische vragen stellen of de gebeurtenis kleiner maken, kan iemand zich dubbel slachtoffer gaan voelen. Dit is schadelijk en staat het herstelproces in de weg.
Ook kan victim blaming bestaande gevoelens van schuld en schaamte versterken. Veel slachtoffers worden al achtervolgd door hun eigen twijfels en vragen over wat ze anders hadden kunnen doen. Indirect beschuldigende opmerkingen van anderen kunnen ervoor zorgen dat die gevoelens heftiger worden. Het is als helper goed om te beseffen dat het slachtoffer nooit de schuldige is, dat is alleen de dader.
Een indirect beschuldigende opmerking is gauw gemaakt. Victim blaming komt dan ook veel voor: bij instanties en hulpverleners, maar ook bij familie en vrienden van een slachtoffer. Soms is dat een bewuste keuze, bijvoorbeeld wanneer een advocaat van de verdachte vragen stelt aan het slachtoffer tijdens een zitting. Daarmee probeert de advocaat de rol van de verdachte kleiner te maken en die van het slachtoffer groter. Maar in de meeste gevallen gebeurt victim blaming zonder nadenken en zonder opzet.
Hoe kun je op een goede manier reageren?
Misschien heb je ook weleens gedacht: zou de ander zelf een aandeel hebben in wat er is gebeurd? Toch is het goed om te beseffen dat een slachtoffer nooit verantwoordelijk is voor wat er is gebeurd. Alleen de dader is daarvoor verantwoordelijk. In plaats van kritische vragen te stellen, helpt het een slachtoffer veel meer om erkenning te krijgen.
- Luister actief en zonder oordeel.
- Blijf weg van de vraag waarom iemand iets wel of niet heeft gedaan.
- Geef ruimte aan de gevoelens van de ander.
2:00 min
Hoe voorkom je victim blaming
Staat jouw oordeel uit? Doe de test!
Stel dat een vriendin, klasgenoot of familielid je vertelt dat er iets heftigs is gebeurd. Weet jij dan wat je kunt zeggen om iemand verder te helpen? Een opmerking komt soms anders over dan hoe die bedoeld is. Beantwoord 8 vragen en ontdek of jouw oordeel uit staat.
Podcast 'Luister zonder Oordeel'
Binnen 10 minuten veranderde het leven van Robin van een blije tiener naar slachtoffer van seksuele exposing. Hoewel haar foto zonder toestemming gedeeld werd, kreeg niet de dader maar zij zelf de schuld. Ook de dochter van Max van Ewijk maakte het mee. Journalist Frank gaat in de podcast 'Luister zonder oordeel' met beiden in gesprek: hoe kun je victim blaming voorkomen? En wat willen zij andere ouders vanuit hun ervaring meegeven?
Bekijk ook
-
Omgaan met schaamte of schuldgevoel
Schaamte of schuldgevoel kan ervoor zorgen dat je je eenzaam voelt en niet meer weet hoe je nu verder moet. We leggen uit hoe je hiermee om kunt gaan.
-
Hoe praat ik erover?
Het kan lastig zijn om te praten over wat je hebt meegemaakt. Misschien ben je bang dat de ander je niet begrijpt of boos wordt. Toch is het goed om iemand in vertrouwen te nemen.